13 augustus 2022

1955 Het Wonderlijke Leven van Willem Parel




 
Première  11 februari 1955
Regie  Gerard Rutten
Productie  Joop Geesink’s Filmproductie
Locaties  Amsterdam, Bussum

Inhoud  Cabaretier Wim Sonneveld heeft veel succes in het theater met zijn ensemble. Daarnaast treedt hij op voor de radio met zijn creatie van orgeldraaier Willem Parel. Als hij aangeeft hier mee te zullen stoppen stapt Parel uit zijn poster en mobiliseert alle orgeldraaiers van Amsterdam voor zijn Nederlands Parel Genootschap.



 
Screenshots locaties
Wim Sonneveld vertelt in een voice-over te zullen stoppen met zijn populaire optredens op de radio als Willem Parel, maar dat schoorstenen zullen blijven roken. Onbekende locatie.


 
Ook de trams zullen zonder Willem Parel blijven rijden. Nieuwezijds Voorburgwal in Amsterdam, ter hoogte van de Gravenstraat.


 
De wereld zal ook niet op z’n kop komen te staan, want dat is toch al het geval. Centraal Station gezien vanaf Damrak in Amsterdam.


 
De meeste binnenopnamen werden gemaakt in de Cinetone Studio's, Duivendrechtsekade 85 in Amsterdam, zoals het feestje op de Apollolaan, de bijeenkomsten van orgeldraaiers en de radio-omroep 'De Windwijzer'. De scène bij de omroep werd als laatste opgenomen.


 
Wim Sonneveld zit alleen in het café. Café Américain, Leidseplein 28 in Amsterdam. Het café werd in 1902 geopend en heeft nog altijd het karakteristieke art nouveau-interieur.
Deze locatie is ook te zien in Alles is Familie


 
Sonneveld gaat naar het Nieuwe De La Mar aan Marnixstraat 402. In 1952 was hij mede-eigenaar van het theater geworden, samen met Piet Meerburg en Paul Kijzer. Na een verbouwing in 2010 werd de naam gewijzigd in DeLaMar Theater.


 
Willem Parel (Wim Sonneveld) en orgelman Huipie (Hans Kaart) lopen ’s nachts zingend over straat. Keizersgracht 225 tot en met 231 in Amsterdam. 


 
Het Ensemble Wim Sonnveld repeteert het lied ‘Catootje’ voor de voorstelling “Waar de Blanke Top”. Theaterzaal van het Nieuwe De La Mar. De grootste zaal van het DeLaMar Theater heet nu de Wim Sonneveld zaal.


 
De bestuursleden van het Nederlands Parel Genootschap (N.P.G.) gaan naar de radio-omroep De Windwijzer in Hilversum. Onbekende locatie. De wegwijzer heeft waarschijnlijk aan de Franse Kampweg in Bussum gestaan.


 
Sonneveld gaat samen met Hermine Toets van Slinderen (Péronne Hosang) en haar dochter Angèle (Femke Talma) naar het café waar Willem Parel rondjes heeft gegeven op naam van Sonneveld. Ze trekken veel bekijks. Nieuwmarkt in Amsterdam, op de achtergrond is De Waag te zien. Het pand waar mensen naar buiten kijken is nummer 10.
Deze locatie is ook te zien in Zusje.


 
Ze gaan naar binnen bij café “De Uitkijk”. Nieuwmarkt 6. Op dit adres bevond zich geen café.


 
Als Sonneveld denkt Willem Parel te herkennen rent hij hem achterna. Monnikenstraat in Amsterdam.


 
Parel gaat met een groot aantal orgeldraaiers en 14 draaiorgels naar het huis van de burgemeester. De optocht begint op het Rembrandtplein en gaat via het Thorbeckeplein over de Kaasmarktsluis (Brug 32). Deze scène werd op 29 oktober 1954 als eerste opgenomen en moest vanwege de regen regelmatig onderbroken worden.
De Kaasmarktsluis is ook te zien in Nederlands in Zeven LessenJenny en Murder, She Wrote.


 
De optocht eindigt op de Herengracht. Het ‘Huis met de Kolommen’ aan Herengracht 502 is sinds 1927 de ambtswoning van de Amsterdamse burgemeester.


 
Sonneveld droomt dat Parel wordt begraven. Onbekende locatie. 


 
Rolverdeling  De begintitels vermelden 27 namen “e.v.a.”. De Drie Rubati’s en het Ensemble Wim Sonneveld worden apart genoemd. Naast Wim Sonneveld spelen Joop Doderer en Jan Staal ook een dubbelrol. Behalve als zichzelf in het ensemble spelen zij een personage, al heb ik Jan Staal niet in de film kunnen ontdekken.
  • Wim Sonneveld - Wim Sonneveld (zichzelf)
  • Willem Parel - Wim Sonneveld
  • Hermine Toets van Slinderen - Péronne Hosang
  • Angèle - Femke Talma
  • Huipie - Hans Kaart
  • Directeur radio-omroep De Windwijzer - Herbert Joeks
  • Toneelmeester Nieuwe De La Mar - Bert van der Linden
  • Orgelman uit Groningen - Joop Doderer
  • Orgelman uit Den Haag - Thom Kelling
  • Gozewijn - Jan Ellerbrak
  • Butler burgemeester - Ben Aerden
  • Rechercheur - Jan Apon
  • Sofie - Dina Diependaal
  • Pianist - Rijk de Gooyer
  • Pianiste - Betty Kapsenberg
  • Filmproducent S. Goldfish - Lex Goudsmit
  • Kastelein Karel - Willy Hollenga
  • Jopie - Albert Mol
  • Butler John - Rob Milton
  • Bert - Gerard Müller
  • Flip - John Soer
  • Kleedster - Clara Vischer
  • Ober - Rodi Roeters
  • Schoonmaakster - Mya Horna
  • Agent - Rudi West
  • Ensemble Wim Sonneveld - Conny Stuart, Kitty Kluppell, Karin Larsen, Mieke Last, Joop Doderer, Jan Staal, Frans Vasen, Jan Blok (gitaar), Jelle de Vries (vleugel) (allen zichzelf)
  • Bestuur De Windwijzer - Philippe la Chapelle, Frits Engels, Deef Goubitz, Jan Blok, W. Bloemink, mevr. Cellarius
  • De Drie Rubati’s - Frans Stevens, Loeky Stevens, Han Samethini (allen zichzelf)
  • Overige rollen - Jan Kelly, Jan Staal, Pim Vischer


 
Trivia
  • De opnamen begonnen op 29 oktober 1954 op locatie. Vanaf 8 november tot en met 8 december werd in de studio gefilmd.
  • Wim Sonneveld wilde niet alleen in de film maar ook in het echt stoppen met zijn optredens als Willem Parel in het VARA-radioprogramma Showboat. Op 18 december 1954 was de laatste uitzending, twee maanden later kon het publiek in de bioscoop voor het eerst zien hoe Willem Parel eruit zag.
  • Conny Stuart was als eerste gevraagd voor de rol van Hermine Toets van Slinderen maar zij sloeg het aanbod af. Ze is in de film even te zien tijdens de repetitie met het ensemble.
  • De speciale effecten, zoals het affiche van Willem Parel en de scène waarin hij tegelijk met Wim Sonneveld te zien is, werden verzorgd door Dollywood, de animatiefilmstudio van producent Joop Geesink. 
  • De krant die Wim Sonneveld leest is echt, De Telegraaf van 11 november (pagina 3) en 13 november 1954 (voorkant). Het bericht “Parel blijft in de Aether” werd op de plaats van een advertentie gezet.


 
Uitgaven
De film is in 2007 op dvd uitgebracht, ook verkrijgbaar als onderdeel van de 10 dvd-box met het oeuvre van Wim Sonneveld.

Screenshots © Starfilm/N.V. HAFBO/N.V. Columbia/Film Booking Office Amsterdam
 

1 augustus 2022

1962 De Overval




 
Première  21 december 1962
Regie  Paul Rotha
Productie  Sapphire Film Productie
Locaties  Amsterdam, Leeuwarden, Wirdum

Inhoud  Een groep Friese verzetsstrijders bedenkt een plan om een groot aantal mensen uit de gevangenis van Leeuwarden te bevrijden ten einde verdere represailles door de Duitsers te voorkomen; gebaseerd op de waargebeurde overval op het Huis van Bewaring op 8 december 1944 door Friese knokploegen.



 
Screenshots locaties
De film begint met een introductie door kolonel Jan J.F. Borghouts, schuilnaam Peter Zuid. De meeste binnenopnamen werden gemaakt in de Cinetone Studio's, Duivendrechtsekade 85 in Amsterdam.


 
Leden van het Friese verzet overvallen de auto waarin inspecteur Bakker (Kees Brusse) door de Sicherheitspolizei van Sneek naar de gevangenis van Leeuwarden wordt gebracht. Onbekende locatie.


 
Bij de gevangenis worden zes gevangenen opgehaald. Zij zullen als vergelding op de overval op de auto waarin Bakker zat worden gefusilleerd. Huis van Bewaring, Blokhuisplein 40 in Leeuwarden. De gevangenis is meerdere keren in de film te zien. Dit is tevens de echte locatie van de overval van 8 december 1944. Justitie gaf destijds toestemming om hier vijf dagen te filmen. De echte gevangenen moesten in hun cel blijven. Er werd ook binnen gefilmd, de opnamen bij de ingang en de kantoren zijn echter studio. Sinds december 2007 is de gevangenis gesloten, tegenwoordig bevindt zich hier een cultuurcentrum met verschillende functies, waaronder Museum Blokhuispoort.
Deze locatie is ook te zien in De 5 van de 4-Daagse.


 
De auto met de gevangen rijdt via de Oosterkade over de Oosterbrug in Leeuwarden.


 
Eppie Bultsma (Piet Römer) verlaat zijn woning op de fiets om verzetsleider Piet Kramer (Rob de Vries) te informeren. Oostergrachtswal 95 in Leeuwarden, zijn bakkerij in de film is nummer 97.


 
Bultsma fietst over het Friese platteland. Onbekende locatie.


 
Bakker wordt voor verhoor met Hauptsturmfürher Grundmann (Hans Culeman) overgebracht naar een landhuis. Buitenplaats Amstelrust, Amsteldijk 319 in Amsterdam. In werkelijkheid vonden verhoren door de nazi’s plaats in het Burmaniahuis in Leeuwarden. De directie van de eigenaar van het pand, de Algemeene Friesche Levensverzekering Maatschappij, gaf geen toestemming om hier te filmen omdat men niet met de oorlogstijd geassocieerd wilde worden.


 
Kramer houdt zich schuil in een bootje, verstopt in het riet. Onbekende locatie.


 
Koerierster Mies (Yoka Berretty) fietst over het platteland. Dit lijkt Swichumerdyk in Wirdum met op de achtergrond de kerktoren van Swichum.


 
Mies komt aan bij de boerderij van Wim Douma (Hans Boswinkel) en zijn moeder (Riek Schagen). Onbekende locatie.


 
In de stad worden de namen van de doodgeschoten gevangenen bekend gemaakt. Galileër Kerkstraat in Leeuwarden. De meeste gebouwen in deze straat zijn vervangen door nieuwbouw.


 
Het gebouw van de Ortskommandantur ligt tegenover de gevangenis aan Oostergrachtswal 129. Het is enkele keren in de film te zien.


 
Bultsma kijkt toe terwijl agent Turksma (Pieter Lutz) het Bureau van Politie, Nieuwestad 49 in Leeuwarden, binnengaat om een Insluitingsbevel te krijgen. Even later loopt hij richting de Kleine Kerkstraat. Het politiebureau was hier tot 1982 gevestigd, tegenwoordig bevindt zich op dit adres Boutique Hotel Catshuis.


 
Een straatveger ziet Kramer de kerk binnengaan. Het Oranjepoortje aan de Monnikemuurstraat van de Grote Kerk in Leeuwarden. Deze scène werd op 23 oktober gefilmd.


 
Kramer wordt naar de consistoriekamer gebracht waar drie andere verzetsleiders op hem wachten. Grote Kerk, Bredeplaats 4 in Leeuwarden.


 
Wapens voor de overval worden vanaf een boerderij in takkenbossen de stad in gesmokkeld. Onbekende locatie.


 
Mies fietst over het platteland om leden van de knokploegen te mobiliseren. Onbekende locatie.


 
De eerste stop is bij de boerderij van Klaas (Nico Schömakers). Onbekende locatie.


 
Mies rijdt door een dorp langs een kerk. Sint-Martinuskerk, Hof 14 in Wirdum.


 
Onderweg wordt Mies door de Feldgendarmerie naar haar persoonsbewijs gevraagd, daarna mag ze doorrijden. Brug tussen Legedyk en Greate Buorren in Wirdum.



Vervolgens gaat ze naar meubelmaker Jodocus en boer Tinus. Onbekende locaties.


 
Klaas en Tinus brengen de takkenbossen met geweren naar de bakkerij. Opnieuw de Oostergrachtswal, op de achtergrond zijn huizen aan de Oosterkade zichtbaar.


 
Bultsma fietst opnieuw naar Kramer. Onbekende locatie.


 
Harry (Jan Blaaser) en Tinus steken de Oosterbrug over en lopen naar het hoekhuis op Oosterkade 129.


 
Rolverdeling  De begintitels vermelden 22 namen "e.a." + kolonel Burghouts als zichzelf, de rol wordt niet genoemd. De film heeft opvallend veel kleine rollen waarbij de acteur één of twee zinnen tekst heeft.
  • Piet Kramer - Rob de Vries
  • Inspecteur Bakker - Kees Brusse (tevens dialoogregie)
  • Koerierster Mies - Yoka Berretty
  • Hauptsturmfürher Grundmann - Hans Culeman
  • Bakker Eppie Bultsma - Piet Römer
  • Wim Douma - Hans Boswinkel
  • Gevangenbewaarder Jellema - Bernhard Droog
  • Agent Teunisse - André van den Heuvel
  • Dokter Wartena - Hans Tiemeyer
  • Jannie Bultsma - Thera Verheugen
  • Mevrouw Bultsma, moeder van Eppie - Hetty Beck
  • Maria Teunisse - Adelheid van der Most
  • Mevrouw Douma, moeder van Wim - Riek Schagen
  • Gevangene - Diny Sprock
  • Gevangenisopzichter Koopman - Sacco van der Made
  • Untersturmfürher Walther - Frans Kokshoorn
  • Gevangenisdirecteur Vos - Chris Baay
  • Verzetsleider De Vries - Lo van Hensbergen
  • Verzetsleider Peters - Onno Molenkamp
  • Verzetsleider Halbertsma - Robert Sobels
  • Agent Turksma - Pieter Lutz
  • Gevangenismedewerker Joop Smits - Pierre Myin
  • Kolonel Jan J.F. Borghouts / Peter Zuid - Jan Borghouts (zichzelf)
  • Dirk Rensen - Jan Pieter Visser
  • Secretaresse Grundmann - Christine Schouten
  • Klaas - Nico Schömakers
  • Mejuffrouw Lamers - Els Bouwman
  • PTT-monteur Jan - Ab Abspoel
  • PTT-monteur Theo - Rob van der Linden
  • Harry - Jan Blaaser
  • Leden knokploeg - Ton Vos, Anselm van Melis, Roland Wagter




 
Trivia
  • De opnamen begonnen op 10 september 1962 in de Cinetone Studio’s in Amsterdam. Op 1 oktober gingen de opnamen op locatie in en om Leeuwarden van start. De laatste draaidag was op 5 november.
  • De film kende een lange aanloopgeschiedenis. In januari 1959 benaderde dr. Lou de Jong, destijds hoofd van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie, regisseur Bert Haanstra en producent Rudolf Meyer om het herinneringsalbum “Bevrijding”, acht december MCMXLIV te verfilmen. Haanstra was enthousiast en ging naar Friesland om leden van de overval te spreken en locaties te zoeken. Er ontstond onenigheid over het scenario en Haanstra zag van de verfilming af, waarna Meyer de Britse regisseur Paul Rotha benaderde.
  • Diny Sprock, de echte koerierster Mies, werd na de oorlog actrice en heeft in de film een kleine rol als één van de gevangenen die bevrijd wordt. 
  • De destijds 17-jarige Jan Pieter Visser vroeg aan producent Rudolf Meyer of hij een figurantenrol kon krijgen in de film omdat zijn vader Jelle Visser deel uitmaakte van de overvallers. Dat mocht: hij is aan het begin van de film te zien als scholier Dirk Rensen, één van de zes gevangenen die zullen worden gefusilleerd. Ten tijde van de echte overval was zijn moeder zwanger van hem. 
  • Op 25 januari 1963 werd de film vertoond voor de koninklijke familie op Paleis Soestdijk in aanwezigheid van de makers en leden van het Friese verzet.
  • Voorzien van een Engelse nasynchronisatie werd de film onder de titel The Silent Raid in Engeland uitgebracht.
  • Met 1.474.000 bezoekers is De Overval de best bezochte Nederlandse speelfilm uit de jaren 60.

Uitgaven
De film is in 2003 op dvd uitgebracht door het Verzetsmuseum Friesland en in 2009 als De Overval – 8 dec. 1944 in de reeks Nederlandse Filmklassiekers van het Filmmuseum.


Screenshots © Sapphire Film Productie