1948 Nederlands in Zeven Lessen

 
Première  15 mei 1948

Regie  Charles van der Linden, Henry Josephson

Productie  J. Arthur Rank

Locaties  Den Haag (studio), Amsterdam, Schiphol, Aalsmeer, Rotterdam, Kinderdijk, Afsluitdijk, Wieringermeer, Hilversum, Edam, Amersfoort, Utrecht, Vianen, Loosdrechtse Plassen

Inhoud

Een Britse cameraman maakt een reportage in zeven dagen over Nederland en de Nederlanders.

 
Screenshots en foto's locaties

De film opent met een gezongen proloog door Sanny Day en Pia Beck, destijds zangeressen van het Miller Sextet. De meeste binnenopnamen werden gemaakt in de Profilti Studio, Boslaan 3 in Den Haag. Het studiogebouw was op 27 februari 1945 na een bombardement verwoest maar werd herbouwd en ging in december 1947 weer open. In 1959 ging de studio op in filmbedrijf Cinecentrum. Het is niet geheel duidelijk wat er na die tijd met het gebouw is gebeurd.

 

Dag 1 - De cameraman (Wam Heskes) arriveert in Nederland en gaat naar zijn hotel. Amstel Hotel, Professor Tulpplein 1 in Amsterdam.
Deze locatie is ook te zien in Murder, She Wrote en De Heineken Ontvoering.

 

Dag 2 - Vanuit zijn hotelkamer ziet de cameraman iedere dag een huisvrouw (Greet Vogels) haar huis schoonmaken, behalve op zondag. Onbekende locatie.

 

Een jonge vrouw (Audrey Hepburn) steekt de straat over en vertelt aan de cameraman dat ze stewardess bij de KLM is. Hobbemastraat bij het kruispunt met de P.C. Hooftstraat. De cameraman staat op het balkon van café De Posthoorn. De winkels die ze passeert zijn allen verdwenen, alleen het lichte gebouw op het eerste screenshot rechtsboven waarvan slechts een raam zichtbaar is staat er nog. Het raam kijkt op het Schapenburgerpad, een smalle steeg .

 

De stewardess laat vliegveld Schiphol zien. Na de Tweede Wereldoorlog waren barakken geplaatst om passagiers en vracht tijdelijk onder te brengen. Deze barakken stonden aan de Vrijheidsstraat.

Volgens een artikel uit Het Parool van 30 oktober 1954 stond een echte stewardess haar uniform af en wachtte in haar onderjurk in de kleedkamer totdat de opnamen gereed waren. Hierdoor was haar vlucht naar Indonesië met een uur vertraagd.

 

De cameraman mag mee met een vlucht boven Nederland, als eerste is Amsterdam Zuid te zien.

 

Vervolgens de kassen van Aalsmeer en Rotterdam. Behalve de haven is de Koninginnekerk aan de Boezemsingel te zien (laatste screenshot, twee torens). De kerk, vernoemd naar koningin Wilhelmina, bleef tijdens het bombardement gespaard maar werd vanwege teruglopend kerkbezoek in 1972 gesloopt.

 

In het polderlandschap zijn de molens van Kinderdijk, de Afsluitdijk en de Wieringermeer te zien.
De molens van Kinderdijk zijn ook te zien in Sense8.

 

Terug in Amsterdam zijn het Centraal Station en het paleis op de Dam herkenbaar.

 

Dag 3 - De cameraman besluit door Amsterdam te gaan wandelen. Hij loopt door de Rubensstraat en de Cliostraat.

 

Hij volgt een les Frans in de Openluchtschool voor het Gezonde Kind aan Cliostraat 40. In 2010 is het schoolgebouw geheel gerenoveerd volgens het oorspronkelijke ontwerp van architect Jan Duiker uit 1927.

 

De cameraman heeft zin in iets hartigs en ziet een haringkraam. Magere Brug gezien vanaf Amstel. Deze scène werd gefilmd op 22 augustus 1947. De aanwezige journalisten figureerden als klanten van het haringmeisje (Siny Bikker).
Deze locatie is ook te zien in Jenny, Diamonds are Forever, Op de Hollandse Toer, The Love Boat en Ted Lasso.

 

Vervolgens gaat hij naar een café waar hij architect Kees (Bill Kuyper) ontmoet. Onbekende locatie, misschien studio?

 

Dag 4 - Kees laat de cameraman een groot aantal bijzondere bouwwerken zien, als eerste een kerk. Onbekende locatie.

 

Vervolgens de Herengracht, achtereenvolgens gezien vanaf de hoek met de Nieuwe Spiegelstraat, Tante Saarbrug (Brug 31) vanaf de Reguliersgracht, de Kaasmarktsluis (Brug 32) en de Vier Heemskinderensluis (Brug 28) over de Leidsegracht. Herengracht 394 heeft een gevelsteen van de Vier Heemskinderen.
De Vierheemskinderensluis is ook te zien in De Marathon.
De Kaasmarktsluis is ook te zien in Het Wonderlijke Leven van Willem Parel en Jenny en Murder, She Wrote.

 

Meer beelden van Amsterdamse grachten: Brug 40 en Brug 39 aan de Keizersgracht over de Reguliersgracht en de hoek Herengracht en Wijde Heisteeg.

De hoek Singel, Blauwburgwal en Lijnbaansteeg. De foto is gemaakt op 27 juni 2022.

 

Aan de Brouwersgracht staan pakhuizen en bevindt zich een ijzeren ophaalbrug (Brug 148) in het verlengde van de Binnen Dommersstraat.

 

Hoe hoger het huis, hoe uitbundiger de gevelornamenten, achtereenvolgens Herengracht 388 tot en met 394, Singel 64 tot en met 68, Singel 56, Singel 36, Singel 26 en 28 en Keizersgracht 353 tot en met 357.

 

De cameraman zoomt in op drie gevelstenen: het dorp ‘Poels broeck’ afkomstig van Prinsengracht 785, ‘De Packer’ afkomstig van Brouwersgracht 185 en een postiljon waarvan de herkomst niet bekend is. De gevelstenen maken deel uit van het tuinhuis in de tuin van de Philipsvleugel van het Rijksmuseum aan de Hobbemastraat in Amsterdam.

 

De cameraman constateert dat er nog steeds grachten gegraven worden. Onbekende locatie.

 

De aandacht verschuift van grachten naar architectuur uit de eerste helft van de 20e eeuw. Onbekende locatie.

 

Het volgende voorbeeld is het gezicht op een appartementencomplex aan de Amstelkade en de Churchill-laan in de bouwstijl van de Amsterdamse School. Langs het water staan negen beelden van kinderen met een dier, tussen 1929 en 1932 gemaakt door even zoveel beeldhouwers. Het steigerende paard met een klein meisje tussen de benen op een pijler geheel rechts werd door Hildo Krop vervaardigd.

 

Huizen in de Hacquartstraat in Amsterdam uit begin jaren 20 naar een ontwerp van Philip Warners. Door de zwart-witte tegels staan de huizen bekend als ‘dobbelsteenwoningen’.

 

Nog twee voorbeelden van woningbouw. Onbekende locaties.

Huizen aan Brink in Betondorp, Amsterdam. Het gebouw met de dubbele rij ramen is nummer 1A.
 

Woningen in het groen. Onbekende locatie.

 

Woningblok van Cornelis Blaauw en Jordanus Roodenburgh aan het Minervaplein in Amsterdam, gebouwd tussen 1929 en 1932.

 

Kees laat een opvallend kerkgebouw zien. Prinsekerk, Schepenstraat 69 in Rotterdam. De kerk werd in 1933 in gebruik genomen.

 

De AVRO-studio werd tussen 1934 en 1936 gebouwd naar een ontwerp van Ben Merkelbach en Charles Karsten. 's-Gravelandseweg 52 in Hilversum. De omroep verhuisde in 2000 naar een andere locatie. De foto's zijn gemaakt op 21 oktober 2022.

Het lijkt of de AVRO-studio een klok heeft maar dit is een ander omroepgebouw: NCRV-studio, Schuttersweg 8 in Hilversum. Tegenwoordig is hier Talpa TV Producties gevestigd.

Een voorbeeld van een opvallende ingang. Onbekende locatie.

Eén van de bekendste architecten uit de 20e eeuw is Willem Dudok. Hij werd in 1915 directeur Publieke werken en in 1928 gemeentelijk architect van Hilversum. De Snelliusschool aan Snelliuslaan 10 werd gebouwd in 1932. Sinds een renovatie in 1999 is het een kantoorgebouw.

 

Het ontwerp van Dudok voor de Erasmusflat werd tussen 1938 en 1939 gerealiseerd. Coolsingel 104 in Rotterdam. Het standbeeld van Erasmus uit 1622 moest in 1963 wijken voor de metro en staat sinds 1964 op het Grotekerkplein.

 

Detail van een modern gebouw. Onbekende locatie.

Het bekendste bouwwerk van Dudok is het Raadhuis, Dudokpark 5 in Hilversum. Het werd gebouwd tussen 1929 en 1932 en is nog altijd in gebruik als gemeentehuis. De foto's zijn gemaakt op 21 oktober 2022.

 

Het gemeentehuis van Dudok uit 1931 wordt vergeleken met dat van Edam uit 1737 aan Damplein 1.
Deze locatie is ook te zien in The Love Boat.

 

Tot slot van de architectuurdag zijn vijf torens te zien: de Montelbaanstoren en de Oudekerkstoren in Amsterdam, Onze Lieve Vrouwetoren in Amersfoort, de Domtoren in Utrecht en de Westertoren (als enige rechtop) in Amsterdam.
De Montelbaanstoren is ook te zien in Jenny, The Love Boat en Alles is Familie.

 

Dag 5 - De cameraman gaat naar het platteland. Hij passeert een molen en ziet hoe koeien met een melkmachine worden gemolken. Onbekende locaties.

 

Hij krijgt een lift van een busje en filmt vanaf een viaduct. Onbekende locatie.

 

Op de snelweg rijdt hij langs een molen. Onbekende locatie.

 

Het busje rijdt onder een stadspoort door. Lekpoort, Voorstraat 2 in Vianen.

 

Dag 6 - Op aanraden van de huisknecht (Harry Bierman) gaat de cameraman naar het Vondelpark. Hij wandelt langs het Tulpeiland, Vondelpark 5a in Amsterdam. In het park ontmoet hij een schilder (Wim Booker).

 

Dag 7 - Op zondag zijn de straten in Nederland verlaten. Onbekende locaties.

De cameraman ziet toch een paar mensen. Onbekende locaties.

 

Op uitnodiging van een zeilster (Francien Sanders) gaat de cameraman zeilen op de Loosdrechtse Plassen. Naast zeilers rent een groep kinderen het water in om te gaan zwemmen.

Rolverdeling  De aftiteling vermeldt 21 acteurs en de naam van het personage op volgorde van opkomst. Achter de naam van Wam Heskes staat tussen haakjes Koos Koen, een door hem bedacht komisch personage waarmee hij onder meer op de radio veel succes had. In de film wordt deze naam niet genoemd.

• Zangeressen proloog - Sanny Day, Pia Beck
• De cameraman - Wam Heskes (Koos Koen)
• De huisvrouw - Greet Vogels
• De stewardess - Audrey Hepburn
• De vlieger - Adriaan Viruly (zichzelf)
• De moeder - Louisa Barkey
• Het haringmeisje - Siny Bikker
• Kees, de architect - Bill Kuyper
• De chauffeur - Pieter Zellmann
• De huisknecht - Harry Bierman
• De schilder - Wim Booker
• De oud-illegaal - Han Bentz van den Berg
• Zijn vrouw - Frances May
• De companion - Tineke Goldman
• Jack, de jonggehuwde - Jan Glastra van Loon
• Zijn vrouw - Els Boon
• De tante - Magda Janssens
• De zeilsters - Francien Sanders, Wilmy Martin Muller

 
Trivia

• Oorspronkelijk was het de bedoeling om vier korte documentaires te maken en deze wereldwijd te laten distribueren door de Britse filmmaatschappij van J. Arthur Rank: "Ballade van de Boer", "Dorp aan de Grens", "Dagdroom van een Miezerig Mannetje" en "Nederlands in Zeven Lessen". Nadat de opnamen in oktober 1947 waren voltooid werd besloten om één lange ‘documentaire comedie’ te maken. Hiervoor werden in januari 1948 extra opnamen gemaakt.
• Els Boon en Jan Glastra van Loon, die ‘jonggehuwden’ speelden, waren destijds ook echt met elkaar getrouwd. Ze waren geen acteurs maar hadden in het studentenverzet gezeten en hadden een jaar eerder onder regie van Henry Josephson in de korte film Zes Jaren (over het studentenverzet) gespeeld.
• Voor de scène bij de haringkar werd een journalist van Het Vrije Volk gevraagd of ze voor de camera een haring wilde kopen en deze opeten. Dat leek haar leuk maar omdat de opnamen een paar keer opnieuw gedaan werden (en haar opwaaiende jurk met een riem werd vastgebonden) moest ze telkens opnieuw een haring eten. “Van ganser harte gooide ik het laatste stuk van de haring in de Amstel” schreef ze in de krant toen de regisseur ‘klaar!’ riep. In de film is de journalist nauwelijks te zien.
• Charles Huguenot van der Linden vertelde in 1954 aan Het Parool hoe de destijds 17-jarige Audrey Hepburn met haar moeder langs kwam om te vragen of zij niet in een rolletje in zijn film kon krijgen. De regisseur was zo van haar onder de indruk dat ze geen proefopname hoefde te maken. Hij bood haar een exclusief filmcontract van een jaar aan maar het lukte hem niet een nieuwe film te financieren.
• Op de website Ons Amsterdam staat een artikel van Maud Goulooze-Müller over de periode waarin Audrey Hepburn met haar ambitieuze moeder in Amsterdam woonde en in Nederlands in Zeven Lessen speelde.

 
Uitgave

Deze film is niet op dvd uitgebracht. Voor de screenshots is gebruik gemaakt van een televisie-uitzending van 4 mei 1998 op het themakanaal Geschiedenis TV; Audrey Hepburn werd op 4 mei 1929 geboren. De film staat ook op YouTube.

Met dank aan Amsterdam Film Locations voor diverse locatie-adressen.

Screenshots © Eagle Lion Films