1958 Dorp aan de Rivier

 
Première  19 september 1958

Regie  Fons Rademakers

Productie  N.V. Nationale Film Productie Mij

Locaties  Alphen, Lith, Amsterdam (studio)

Inhoud  Aan het begin van de 20e eeuw ervaart een van oorsprong Friese dorpsarts in een Brabants dorp zowel respect als weerstand; gebaseerd op de gelijknamige roman van Anton Coolen uit 1934.

 
Screenshots locaties

Dr. Tjerk van Taeke (Max Croiset) rijdt op zijn paard naar huis. Onderweg komt hij stroper Cis den Dove (Bernhard Droog) tegen die zojuist uit de gevangenis is ontslagen. Onbekende locatie.

 

Cis gaat naar zijn woonark die in de Maas ligt. Onbekende locatie.

 

Van Taeke neemt de veerpont. Doorbraakdijk in Alphen. Op de achtergrond is de Sint-Lambertuskerk, gelegen aan het Anton Coolenplein in Lith, te zien.

 

De dokter vervolgt zijn weg door Lith. Onbekende locatie, Lithsedijk?

Hij rijdt via de Lithsedijk naar het lager gelegen Weesje. Het huis geheel links staat er nog.

De dokter passeert een huis waarvan het dak aan één kant langer is. Onbekende locatie.

 

Hij rijdt door de Molenstraat en passeert molen Zeldenrust op nummer 44.

Bij café De Snoek zitten Brammetje (Wim Poncia) en Dirk Jan (Frans ’t Hoen) op een bankje. Onbekende locatie, Lithsedijk?

 

Ze zien Thijs van Erpen (Jan Retèl) voorbij rennen, op weg naar de dokter omdat zijn vrouw Irma (Heleen van Meurs) op punt van bevallen staat. Lithsedijk.

 

Van Erpen rent de oprit op van de dokterswoning. Lithsedijk 6, later in de film is meer van het rijksmonument uit 1845 te zien.

 

De dokter leest de krant terwijl zijn vrouw (Mary Dresselhuys) achter de naaimachine zit. Alle binnenopnamen, ook van onder andere de raadsvergadering, werden gemaakt in de Cinetone Studio's, Duivendrechtsekade 85 in Amsterdam.

 

Na te zijn weggestuurd loopt Van Erpen terug naar huis. Onderweg wordt hij ingehaald door de dokter te paard. Onbekende locatie.

 

Als hij bij zijn huis aankomt vertrekt de dokter om zijn krant te halen, hij is te vroeg geroepen. Onbekende locatie. 

 

De burgemeester (Jan Teulings) en wethouder Nooteboom (Dick Swidde) verlaten het raadhuis op het moment dat de dokter voorbij komt gereden. Lithsedijk 28, het pand is vervangen door een woonhuis. De omringende huizen staan er nog wel.

 

De dokter gaat op bezoek bij Mammeke (Hetty Beck). Onbekende locatie.

 

Nadat Lange Lent (Harry Mollink), de knecht van de molenaar, zichzelf heeft opgehangen wordt de dokter erbij geroepen. Opnieuw molen Zeldenrust op Lithsedijk 44.

 

Winter in Lith. Opnieuw de Sint-Lambertuskerk, waarschijnlijk gezien vanaf de Molenstraat.

De uitvaart van mevrouw van Taeke. R.K. Begraafplaats Heilige Lambertus aan de Pastoor Van Hapertstraat. Omdat de pastoor van Lith geen toestemming gaf voor filmen in de kerk werd deze scène in de Sint-Remigiuskerk in Lithoijen opgenomen maar heeft de eindmontage niet gehaald.

 

Sjef de Smid (Hans Kaart) voorziet een paard van hoefijzers als de dokter voorbij rijdt. Marktplein, de gebouwen zijn vervangen door nieuwbouw.

 

De fanfare is op weg naar het jubileumfeest van de dokter. Lithsedijk, de huizen op nummer 8 en 10 (met de witte dakrand) staan er nog altijd.

 

Rolverdeling  De begintitels vermelden 17 namen zonder de naam van het personage “e.v.a.”, gevolgd door “en de bevolking van Lith aan de Maas”.

• Dr. Tjerk van Taeke - Max Croiset
• Mevrouw van Taeke - Mary Dresselhuys
• Burgemeester - Jan Teulings
• Cis den Dove - Bernhard Droog
• Thijs van Erpen - Jan Retèl
• Irma van Erpen - Heleen van Meurs
• Sjef de Smid - Hans Kaart
• Koetsier Willem - Jan Lemaire 
• Zigeunerin - Tamara Garcia
• Pale Pie - Huib Orizand
• Ome Jan - Louis van Gasteren
• Dirk Jan - Frans ’t Hoen
• Brammetje - Wim Poncia
• Hendrik van Taeke - Servaes Wildschut
• Rechter - Paul Huf
• Marechaussee Lou - Lou Geels
• Wethouder Nooteboom - Dick Swidde
• Veerman Nardje de Wit - Herman Bouber
• Mammeke - Hetty Beck
• Pieter van Taeke - Geus Holst
• Friso van Taeke - Tjerk Wiegersma
• Tjerk van Taeke - Hendrik Wiegersma
• Lange Lent - Harry Mollink
• Raadsleden - Theo van der Sande, Sjef de Smid, Willem Ruys

  
Trivia

• De opnamen begonnen in de nacht van 24 op 25 januari in een besneeuwd Lith met de scène waarin Van Taeke naar de andere kant van de rivier wil. Toen de dooi intrad moesten de werkzaamheden op 26 januari gestaakt worden. Tussen 10 april en 16 mei werd er gefilmd in de Cinetone Studio’s. Op 19 mei begonnen de opnamen op locatie in Lith die tot en met 6 juni zouden duren. Tenslotte werd op 22 augustus de scène bij Cinetone voltooid waar men in januari mee begonnen was.
• Anton Coolen baseerde Tjerk van Taeke op een echte arts, Jacob Wiegersma, die van 1889 tot en met 1929 huisarts in Lith was. Zijn kleinzoon Friso Wiegersma was de decorontwerper van de film en zijn achterkleinzoons Tjerk en Hendrik Wiegersma spelen twee van de zonen van de dokter.
• Hans Kaart zou in eerste instantie Cis den Dove spelen. Vanwege andere verplichtingen moest hij de rol teruggeven en zou uiteindelijk een kleinere rol, Sjef de Smid, spelen. De echte Sjef de Smid heeft een figurantenrol als een van de raadsleden.
• De hond van Bernhard Droog is te zien als de hond van zijn personage Cis den Dove. Dezelfde hond is ook te zien in Fanfare.
• Als eerste Nederlandse speelfilm werd Dorp aan de Rivier in 1959 in de Verenigde Staten vertoond met als titel The Village on the River. De film kreeg zelfs een Oscarnominatie in de categorie Foreign Language Film. Fons Rademakers woonde op 4 april 1960 de uitreiking bij, maar verloor van de Franse film Orfeu Negro. Hij zou in 1987 een Oscar winnen voor De Aanslag.

Uitgaven

De film is meerdere keren op dvd uitgebracht, ook als onderdeel van een Fons Rademakers dvd-box.

Van het boek verschenen ook filmedities.

Screenshots © N.V. Nationale Film Productie Mij