1969 Floris

Première  5 oktober 1969 (NOS, Nederland 2)

Regie  Paul Verhoeven
Productie  Max Appelboom Producties

Locaties Nederland  Ginkelse Heide, Het Drents-Friese Wold, Hernen, Poederoijen, Doornenburg, Arnhem, Loosdrechtse Plassen, Hilversum, Den Haag (studio)

Locatie België  Brugge

Inhoud  Na een jarenlange reis keert jonker Floris van Rosemondt (Rutger Hauer) rond 1500 terug in Nederland. Hij is in gezelschap van Sindala (Jos Bergman), een fakir uit India.

 

Screenshots en foto's locaties

Iedere aflevering begint en eindigt met Floris en Sindala die te paard over de hei rijden. De Ginkelse Heide, een natuurgebied bij Ede. Hier werden ook diverse scènes opgenomen die zich in het bos afspelen.

Deel 1 Het Gestolen Kasteel

Het kasteel van Floris blijkt te zijn bezet door Maarten van Rossum, een berucht krijgsheer. In opdracht van hertog Karel van Gelre heeft hij er een tolhuis van gemaakt.

Floris en Sindala zijn op weg naar Gelre. Volgens Bij Applescha is het het stuifzandgebied het Aekingerzand, ook bekend als de Kale Duinen, en bevindt zich in Nationaal Park Het Drents-Friese Wold. De foto's zijn gemaakt op 29 april 2018.

Floris wijst op een boom waar hij 10 jaar geleden zijn naam in sneed. Onbekende locatie.

 

Floris en Sindala worden gevangen genomen door soldaten van Maarten van Rossum (Hans Culeman) en naar het tolhuis gebracht, een kasteel dat de broer van Floris hem heeft nagelaten. Kasteel Hernen, Dorpsstraat 40 in Hernen. De foto's zijn gemaakt op 1 oktober 2011.

 

Floris laat het document zien aan Van Rossum om te bewijzen wie hij is maar die laat hen opsluiten.

 

Van Rossum brengt een bezoek aan hertog Karel van Gelre (Jaap Marleveld). De 'Zael' van Slot Loevestein, Loevestein 1 in Poederoijen.

 

Floris en Sindala weten samen met hun celgenoot Engbert (Williando) te ontsnappen uit de kerker. Op dat moment zijn enkele soldaten in gevecht met heer Wolter van Oldenstein (Ton Vos). Ze helpen hem en slaan op de vlucht.

 

Van Oldenstein neemt hen mee naar zijn kasteel Oldenstein. Dit is Kasteel Doornenburg, Kerkstraat 27 in Doornenburg, dat in bijna iedere aflevering te zien is. De foto's zijn gemaakt op 16 oktober 2011.

Door middel van een list weten Floris en Sindala met hulp van Engbert het tolhuis binnen te komen. Floris vindt zijn spullen, behalve zijn eigendomsakte.

 

Met een spectaculaire sprong verlaat Floris het kasteel.

 

Deel 2 De Koperen Hond

Tijdens de belegering van kasteel Oldenstein wordt een groot kanon, bijgenaamd 'De Koperen Hond', ingezet. Dankzij een list van Sindala blijft het kasteel gespaard.

Heer Wolter kijkt naar buiten en weet net een brandende pijl te ontwijken.

Tijdens de belegering is kasteel Doornenburg meerdere keren te zien vanuit diverse camerastandpunten.

 

Deel 3 De Zwarte Kogels

Sindala bedenkt een list om een verrader te ontmaskeren: de vier mogelijke schuldigen moeten elk een kogel uit een bokaal halen. Drie kogels zijn wit, één is er zwart. Wie de zwarte kogel uit de bokaal haalt is de verrader.

Na te zijn ontsnapt aan een overval keert Rogier (Jacco van Renesse) gewond terug op het kasteel. Kasteel Doornenburg dat opnieuw meerdere keren te zien is. 

Sindala blijkt in het kasteel een eigen kamer te hebben gekregen waar hij tal van experimenten uitvoert.

 

De dampende bokaal wordt door Sindala binnengebracht.

 

Na te zijn ontmaskerd rent heer Norbert (Huub Hansen) weg maar wordt door Floris tegengehouden.

 

Deel 4 De Man van Gent

Een vreemdeling uit Vlaanderen komt een brief brengen waarin heer Wolter om hulp wordt gevraagd. Tegelijkertijd komt er een bericht binnen dat de Friese piraat Lange Pier de kapel wil beroven.

Lange Pier (Hans Boskamp) en zijn adjudant Ubbe (Nico Deegen) gaan een herberg binnen. Nederlands Openluchtmuseum, Hoeferlaan 4 in Arnhem.
Deze locatie is ook te zien in Peter en de Vliegende Autobus.

 

De man van Gent arriveert in kasteel Oldestein en wordt naar heer Wolter gebracht.

 

Floris en heer Wolter vertrekken naar de kapel die Lange Pier zou willen beroven.

 

Lange Pier en Ubbe arriveren bij kasteel Oldestein en worden door de valse Gwijde van Suijkerbuijk (Ivo Pauwels) geseind.

 

Via een touw komen Lange Pier en Ubbe het kasteel binnen waar ze de kist met dukaten van heer Wolter stelen. Sinds de opnamen is er een tweede loopbrug gebouwd.

 

Sindala weet de kist terug te krijgen met hulp van een pijl, een touw en vuurwerk.

 

Deel 5 De Harige Duivel

Meesterschilder Jeroen Bosch is op weg naar Philips de Schone om een schilderij te bezorgen. Maarten van Rossum geeft Lange Pier opdracht het kostbare drieluik te stelen.

Jeroen Bosch (Ton Kuyl) laat zijn schilderij 'De Verzoeking van de Heilige Antonius' zien, dat zich tegenwoordig in het Museo del Prado in Madrid bevindt. Eén van de zalen van kasteel Doornenburg. In beeld zijn drie details van het drieluik te zien, twee zijn echter van andere schilderijen van Bosch.

 

Floris en Sindala vergezellen Jeroen Bosch per boot om het schilderij naar Philips de Schone te brengen. De Loosdrechtse Plassen, een natuurgebied tussen Amsterdam en Utrecht.

 

Jeroen Bosch presenteert het drieluik aan Philips de Schone (Dries Smits). Dit lijkt dezelfde zaal te zijn van kasteel Doornenburg. Volgens sommige bronnen is deze scène opgenomen in Huize Groeneveld in Baarn. Dat lijkt onwaarschijnlijk omdat dit kasteel dateert uit 1710.

 

Terug op kasteel Oldenstein schenkt Jeroen Bosch een schilderij dat hij van de marskramer (Cor Witschge) heeft gemaakt. 'De marskramer' bevindt zich in Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam.

 

Deel 6 De vrijbrief

Floris en Sindala gaan naar de stad om een harnas op te halen en een bankwissel te verzilveren. Ze hebben een vrijbrief om tot 5 uur 's middags in de stad te blijven.

Op weg naar de stad hebben Floris en Sindala overnacht in een molen. De Hernense Molen, Molenhoek 3 in Hernen. De foto's zijn gemaakt op 1 oktober 2011.

 

Deel 7 De Drie Narren

Heer Reinbout van Creywijck is gevangen gezet in het tolhuis. Met hulp van een nar proberen Floris en Sindala hem te bevrijden.

Deze aflevering begint opnieuw in kasteel Oldenstein, oftewel kasteel Doornenburg.

 

Floris en Sindala gaan naar het kasteel van Reinbout van Creywijck. Het blijkt te zijn geplunderd, de enige aanwezige is de nar. Slot Loevestein, al eerder even te zien in deel 1. De foto's zijn gemaakt op 21 juli 2013.

 

Verkleed als narren gaan Floris, Sindala en de nar naar het tolhuis. Kasteel Hernen, eerder te zien in deel 1.

Aan het einde van de aflevering zwaait de nar Floris en Sindala uit.

 

Deel 8 De Alruin

Ter gelegenheid van de verjaardag van heer Wolter wordt een groot feestmaal gegeven. Barend van Hackfort heeft echter de soep vergiftigd zodat iedereen in slaap valt. Floris en Sindala hebben niet van de soep gegeten en gaan op zoek naar een tegengif.

De dag na het feestmaal ziet Floris dat de poort van het kasteel openstaat en er soldaten van Gelre naderen. Opnieuw kasteel Doornenburg.

 

De kok (Hero Muller) vertelt dat het tegengif, de plant alruin, in bezit is van magister Roger (Ton Lensink). Floris en Sindala gaan bij hem op bezoek. De kruittoren van slot Loevestein. De foto's zijn gemaakt op 21 juli 2013.

 

Floris en Sindala zoeken de plant alruin en zien drie galgen staan. De hei bij Hilversum.

 

Deel 9 Het Brandende Water

De soldaten van Gelre dragen Lange Pier op om het testament van de oom van gravin Ada te stelen. Floris en Sindala schieten te hulp.

Een soldaat van Gelre klimt het kasteel van gravin Ada (Diana Dobbelman) binnen. De achterkant van kasteel Hernen.

Viola (Ida Bons), de kamenierster van gravin Ada, weet uit een boerderij te ontsnappen aan de piraten van Lange Pier. Waarschijnlijk weer het Openluchtmuseum in Arnhem.

Deel 10 De Wonderdoener

Kwakzalver Veltman beschuldigt Sindala van hekserij, ondanks dat hij zieken weet te genezen.

Een boze boer (Johan te Slaa) ontdekt het bedrog en bedreigt Veltman (Henk van Ulsen). Waarschijnlijk weer het Openluchtmuseum in Arnhem.

 

Bij de kasteelpoort van Oldenstein staan mensen die door Sindala behandeld willen worden. Opnieuw kasteel Doornenburg.

Veltman prijst zijn nepmiddelen aan. Wegens aanhoudend slecht weer werden deze scènes bij uitzondering opgenomen in de Profilti Studio, Boslaan 3 in Den Haag.

 

Deel 11 De Byzantijnse Beker - deel I: Het Tournooi

Op kasteel Oldenstein wordt een toernooi georganiseerd. De winnaar krijgt de Byzantijnse beker, die geneeskrachtige eigenschappen zou hebben. Twee ridders willen de beker winnen om de zieke Isabella  te genezen.

Het kasteel van Aernout van Hamond (Sacco van der Made), 'een kasteel in Gelre', is net als het kasteel van Reinbout van Creywijck uit deel 7 slot Loevestein.

 

Floris gaat naar de stad om het toernooi om de Byzantijnse Beker aan te kondigen. Opnieuw kasteel Doornenburg.

Gravin Ada en haar kamenierster Viola arriveren op het kasteel van Oldestein.

 

Deel 12 De Byzantijnse Beker - deel II: De genezing

Ridder Roland wint het toernooi maar de beker wordt gestolen door ridder Govert. Als Isabella geneest mag hij met haar trouwen. Floris en Sindala proberen dat te verhinderen en krijgen hulp uit onverwachte hoek.

De ridders nemen na het toernooi afscheid en verlaten het kasteel. Opnieuw kasteel Doornenburg.

 

Floris en Sindala proberen verkleed als bedelaars het kasteel van Hamond binnen te komen. Opnieuw Slot Loevestein.

 

Aernout van Hamond begeleidt zijn vertrekkende gasten. Binnenplaats van het slot.

 

Als de beker in de slotgracht valt duikt de priester (Paul van Gorcum) erachteraan.

 

Rolverdeling  De begintitels vermelden de twee hoofdrolspelers en de belangrijkste gastacteurs en hun personages, soms zonder vermelding van rol. Rutger Hauer en Jos Bergman zijn de enigen die in alle afleveringen te zien zijn. In totaal worden 57 namen en het stuntteam onder leiding van Hammie de Beukelaer genoemd. Enkele acteurs hebben twee rollen gespeeld. Niet genoemd maar in meerdere afleveringen te zien zijn paardenbegeleider Geert Führer en jockey MacDonald Maalderink.

• Floris van Rosemondt - Rutger Hauer
• Sindala de fakir - Jos Bergman
• Heer Wolter van Oldenstein - Ton Vos (deel 1 tot en met 5, 7 en 8, 10 tot en met 12)
• Kapitein Maarten van Rossum - Hans Culeman (deel 1 en 2, 6 tot en met 10)
• Vaandrig Rogier - Jacco van Renesse (deel 1 tot en met 5, 8, 10 tot en met 12)
• Sergeant van Gelre - Tim Beekman (deel 1 tot en met 4, 6 en 7, 11 en 12)
• Soldaat Diederik - Pollo Hamburger (deel 1, 3 tot en met 4, 8, 10 tot en met 12)
• Engbert de joculator - Williando (deel 1)
• Hertog Karel van Gelre - Jaap Maarleveld (deel 1)
• Bombardier - Hammie de Beukelaer (deel 2)
• Adjudant Meinert - Eric Herfst (deel 2)
• Wapenmeester Zweden - Niek Engelschman (deel 3 en 8)
• Heer Norbert - Huub Hansen (deel 3) 
• Soldaat Wilhelm - Henk Admiraal (deel 3 en 4, 8)
• Gwijde van Suijkerbuijk (de valse) - Ivo Pauwels (deel 4)
• Gwijde van Suijkerbuijk (de echte) - Paul S'Jongers (deel 4)
• Lange Pier - Hans Boskamp (deel 4 en 5, 9)
• Waard - Tony Verwey (deel 4 en 7, als Tommy Verwey)
• Serveerster in herberg - Bruni Heinke (deel 4 en 7)
• Boer - Peter Aryans (deel 4, 11 en 12)
• Ubbe, adjudant Lange Pier - Nico Deegen (deel 4 en 5, 9)
• Jeroen Bosch - Ton Kuyl (deel 5, als Ton Kuil)
• Simon Heinszoon de marskramer - Cor Witschge (deel 5)
• Wobbe, adjudant Lange Pier - Eric Schuttelaar (deel 5 en 9)
• Filips de Schone - Dries Smits (deel 5, als Dries Smit)
• Bankier Jelle Jelleszoon - Sacco van der Made (deel 6)
• Wapensmid Diederick Houthuys - Detlev Pols (deel 6)
• Poortwachter - Leonard Horn (deel 6), Pieter Lutz (deel 6, stem)
• Molenaar - Frans Kokshoorn (deel 6)
• Snaveldokters - John Soer (deel 6), Walter van Canoy (deel 6, als Wolter van Canoy)
• Nar - Jack Horn (deel 7)
• Barend van Hackfort - Ad Hoeymans (deel 7 en 8)
• Heer Reinbout van Craeywyck - Cees Pijpers (deel 7)
• Soldaten in tolhuis - Carol van Herwijnen (deel 7), Henk Votel (deel 7), Coen Pronk (deel 7)
• Magister Roges - Ton Lensink (deel 8)
• Kok - Hero Muller (deel 8)
• Aspirant kok - John Smit (deel 8)
• Soldaat van Gelre - Joop van Tol (deel 8)
• Gravin Ada van Couwenberg - Diana Dobbelman (deel 9, 11 en 12, als Diana Marlet)
• Kamenierster Viola - Ida Bons (deel 9, 11 en 12)
• Gozewijn - Ab van der Linde (deel 9)
• Overvallen boer - Johan Sirag (deel 9)
• Overvallen boerin - Mela Soesman (deel 9)
• Piraat - Herman Baaren (deel 9, tevens fotograaf)
• Kwakzalver Veltman - Henk van Ulsen (deel 10)
• Schout - Bert Dijkstra (deel 10)
• Blinde mannen - Chris van der Velde (deel 10), Ferenc Schneiders (deel 10)
• Kreupele man - Henk Admiraal (deel 10)
• Boer met zieke dochter - Johan te Slaa (deel 10)
• Boerin met zieke dochter - Bep Westerduin (deel 10)
• Zieke dochter - Hetty Heist (deel 10, tevens scriptgirl)
• Isabella van Hamond - Carola Gijsbers van Wijk (deel 11 en 12)
• Aernout van Hamond - Sacco van der Made (deel 11 en 12)
• Ridder Roland van Schaesburg - Lex Schoorel (deel 11 en 12)
• Ridder Govert van Meeswijck - Hans Kemna (deel 11 en 12)
• Priester - Paul van Gorcum (deel 11 en 12)
• Lijfarts hertog van Gelre - Jan Apon (deel 11 en 12)
• Poortwachter kasteel van Hamond - Frans Kokshoorn (deel 11 en 12)
• Sterrenwichelaar - Gerard Soeteman (deel 11, tevens scenarioschrijver)

 

Trivia

• De opnamen begonnen op 15 juli 1968 bij de Loosdrechtse Plassen en zouden oorspronkelijk drie maanden duren. Door onder andere ziekte en slechte weersomstandigheden werden dat zes maanden. Twee van de geplande 13 afleveringen, 'De Stille Stroper' en 'Het Gericht', werden niet voltooid en kwamen te vervallen. In plaats daarvan werd 'De Byzantijnse Beker' een aflevering in twee delen en de documentaire Rond Floris het laatste deel.
• Behalve in Nederland werden er ook opnamen gemaakt in België. Diverse bronnen noemen de steden Gent en Brugge, alleen van laatstgenoemde plaats weet ik zeker dat er opnamen zijn gemaakt. De foto's zijn gemaakt op 26 juli 2016.

Locaties in Brugge: Gruuthuusemuseum, Bonifaciusbrug en Groeninge

 

• Doordat het budget en de draaiperiode ruimschoots werden overschreden kwam er ondanks de hoge kijkdichtheid geen tweede seizoen. Wel schreef Gerard Soeteman nieuwe verhalen die werden bewerkt tot een tweedelig hoorspel op de langspeelplaat 'Floris en de fakir' en tot stripverhalen getekend door Gerrit Stapel. In 2004 verscheen de speelfilm Floris met Michiel Huisman als de kleinzoon van Floris.
• Naast Nederland werd de serie ook uitgezonden in België, Engeland, Schotland en Oost-Duitsland. In West-Duitsland werd in 1975 een Duitstalige versie opgenomen, in kleur onder de titel Floris von Rosemund. Rutger Hauer, nu met lang haar, speelde opnieuw de hoofdrol. Deze reeks telt 19 afleveringen, zeven meer dan de originele serie.

 

• Na Rond Floris (zie YouTube) uit 1969 zijn er diverse documentaires geweest over de serie. In 1999 maakte Omroep Gelderland De Ridder en de Fakir (in drie delen op YouTube: deel 1, deel 2 en deel 3). In 2004 blikte het programma Andere Tijden (zie NPO Start) terug op Floris en in 2014 besteedde het programma Wat een Drama in twee delen (zie deel 1 en deel 2 op NPO Start) aandacht aan de serie.
• De onvoltooide aflevering 'Het Gericht' werd in 2016 alsnog gemonteerd en aangevuld met zwart-wit tekeningen uit het stripverhaal "Pelgrims voor de Madonna" van Gerrit Stapel uit 1974. Deze aflevering werd op 19 augustus vertoond op kasteel Doornenburg in bijzijn van Rutger Hauer en staat op YouTube.
• In deel 4, 'Kunst', van de komische geschiedenisreeks Welkom in de jaren 60, uitgezonden op 24 september 2016, is The Making of Floris te zien. Tygo Gernandt speelt Rutger Hauer/Floris, Marc-Marie Huijbregts speelt Jos Bergman/Sindala, Anniek Pheifer speelt Diana Dobbelman/gravin Ada, Michiel Nooter speelt Tim Beekman/sergeant en Marcel Hensema speelt Paul Verhoeven. De uitzending kan teruggekeken worden op NPO Start, het item over Floris begint bij 11 minuten en 25 seconden.

Uitgaven

De serie is meerdere keren op dvd verschenen, zowel op losse dvd's als in een dvd-box. De eerste editie van de dvd-box bevat extra's waaronder de documentaire De Ridder en de Fakir.

 

 
Op 14 september 2018 verscheen het boek Floris: Het complete verhaal achter de succesvolle televisieserie van Jaap Kooimans, met onder meer een hoofdstuk over de locaties uit de serie. Voor dit blogbericht is van dit boek gebruik gemaakt. Al eerder, in 2004, was De waarheid over Floris van Ronald de Graaf uitgebracht, over de historische context van zowel de serie als de film.

Screenshots © NTR