Hollands Decor: 1982 De Zevensprong

Première 30 september 1982 (NCRV, Nederland 2)

Regie Karst van der Meulen

Productie Margriet van der Water, Frank van Balen
Locatiescout Hendrik Jan Visser

Locaties Ruurlo, Markvelde, Lochem, Gelselaar, Geesteren, Hengelo, Holten, Neede, Amsterdam (studio)

Inhoud Schoolmeester Frans van der Steg vertelt aan zijn klas verzonnen verhalen die zijn alter ego Frans de Rode heeft beleefd. Als hij een geheimzinnige brief ontvangt gaat hij op onderzoek uit, te beginnen bij de zevensprong in het bos; gebaseerd op het gelijknamige jeugdboek van Tonke Dragt uit 1966.

Screenshots en foto’s locaties

Enkele screenshots zijn lichter gezet om de omgeving beter te kunnen zien.
Iedere aflevering begint en eindigt bij de zevensprong in het bos, alleen aan het einde van deel 8 en aan het begin van deel 9 is een tekening van de zevensprong te zien. Componist Tonny Eyk verwerkte het kinderliedje “Heb je wel gehoord van de zevensprong” in de beginmuziek. Het kruispunt ligt aan ’t Rijkenbarg en ’t Oltwater in het Rijkenbargse bos in Ruurlo. In werkelijkheid komen hier vijf wegen samen, voor de serie werden een zesde en (verborgen) zevende weg toegevoegd. De wegwijzer was een decorstuk. Ter herinnering aan de serie werd op 10 juli 2006 een replica van de wegwijzer onthuld door weerman Piet Paulusma en burgemeester Hein Bloemen van de gemeente Berkelland.

Deel 1 De brief

Frans van der Steg ontvangt een brief waarin hij wordt uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Hij zal worden opgehaald door een koets. De naam van de afzender is niet goed leesbaar. De schoolmeester heeft echter nooit gesolliciteerd.

De kinderen Maarten (Martijn Nieuwerf), Marjan (Jeanique de Ridder), Kees (Floris Kippens), Joke (Miranda van der Meer) en Els (Petra Waayer) hebben takken gezocht in het bos voor een handenarbeid opdracht en fietsen weg bij de wegwijzer van de zevensprong. Kruispunt ’t Rijkenbarg en ’t Oltwater in het Rijkenbargse bos in Ruurlo.

Ze fietsen terug naar hun school waar ze in de klas zitten van meester Frans van der Steg (Peter Bos). Openbare Lagere School, Oude Deldensestraat 1 in Markvelde. Wegens een tekort aan leerlingen is de school in 2018 gesloten.

Als Maarten en Marjan gaan zwemmen komen ze meester Frans tegen die bij hospita tante Willemijn (Kitty Jansen) woont. Doctor Cartier van Disselweg 9 in Lochem.

Vanaf het balkon van zijn kamer heeft Frans uitzicht op het huis waar Maarten en Marjan wonen aan Doctor Cartier van Disselweg 6.

Maarten en Marjan zwemmen met de andere kinderen uit hun klas. Vijver aan Het Halt in Gelselaar, vlakbij de kruising met Noordijkerveldweg en Mengersdijk.

Deel 2 De Brozem

Frans leert de Brozem kennen, een jongen met een brommer. Als hij hem later in het café terugziet zegt hij dat hij Robert heet en dat ze elkaar niet eerder hebben ontmoet.

Nadat hij in de stromende regen uit de koets is gestapt krijgt Frans een lift terug naar het dorp op de brommer van een jongen die zich Brozem noemt (Bart Gabriëlse). Café restaurant De Keizerskroon zit nog altijd op Dorpsstraat 15 in Ruurlo. Bioscoop Luxor (waar De Bende van Hiernaast van Karst van der Meulen met onder andere Bart Gabriëlse draait) op nummer 13 was niet echt maar een leegstaand winkelpand.

Op de speelplaats bespreken de kinderen de geheimzinnige brief. Opnieuw de Openbare Lagere School in Markvelde.

Frans maakt een fietstocht naar het dorp Roskam. Onderweg passeert hij een molen. Molenweg in Geesteren. De molen heet De Ster en ligt aan Molenweg 13.

Frans fietst verder over de Esweg in Geesteren. De toren op de achtergrond is van de Nederlands Hervormde Kerk aan Kerkplein 1.

In het dorp gaat Frans naar café ’t Dorstig Hert. De Zwaan, Spalstraat 3 in Hengelo. De bar-discotheek is nog altijd op dit adres gevestigd.

Deel 3 Schijn en Wezen

Frans gaat aan het einde van de ochtend op bezoek bij meneer Thomtidom, de magiër die hij in het café heeft ontmoet. Als hij weer naar huis gaat blijkt het veel later te zijn dan hij dacht.

Op de terugweg stopt Frans bij de zevensprong en gaat naar de leegstaande herberg De Rode Man. Opnieuw Rijkenbargse bos in Ruurlo. De herberg was een decor.

Binnen blijken de kinderen de sigaretten van de Brozem te hebben gevonden. Het interieur van de herberg is een oude schuur op het terrein van de voormalige boomgaard van kasteel Ruurlo, Vordenseweg 2 in Ruurlo.

Frans gaat naar Schijn en Wezen, het huis van meneer Thomtidom (Cor van Rijn) dat op de wegwijzer van de zevensprong aangegeven staat. De ingang is een façade. Het bos ten westen van Ruurlo, ter hoogte van de Slagmansdijk. De façade was een decor.

De echte woning van meneer Thomtidom blijkt iets verder te liggen. De Morgenster, Molenbelterweg 25 in Holten. Het huis is in januari 2022 gesloopt.

Deel 4 Het komplot

Frans hoort van Roberto dat er een geheim genootschap is met zes leden. Zij willen Geert-Jan Grisenstijn helpen die door zijn oom, graaf Gradus Grisenstijn, wordt vastgehouden op kasteel Het Trappenhuis.

Roberto laat Frans zijn tent in het bos bij een theekoepel zien. Opnieuw een decor in het Rijkenbargse bos.

Deel 5 Juffrouw Rosmarijn

Frans leert juffrouw Rosmarijn kennen, ook een lid van het geheime genootschap. Bij haar thuis vertelt ze meer over de familie Grisenstijn en de schat die in het kasteel verborgen zou zijn.

Juffrouw Rosmarijn (Marijke Merckens) nodigt Frans en de kinderen bij haar thuis uit. Ze wandelen vanaf de zevensprong naar haar woning. Kruising Het Halt, Noordijkerveldweg en Mengersdijk in Gelselaar.

De Kruidentuin, het huis van juffrouw Rosmarijn, heeft een grote tuin. Het Halt 1 in Gelselaar. Sinds 2018 is hier Spoor 1a, een bed & breakfast gevestigd. De naam en de straatnaam zijn een verwijzing naar de spoorlijn die hier tot 1925 liep.

Als Frans thuiskomt gaat Roberto net weg. Op de achtergrond is de woning aan Doctor Cartier van Disselweg 11 in Lochem te zien.

Deel 6 De zuil met de kattekop

In het bos komt Frans op het terrein van graaf Grisenstijn. Hij wordt voor een indringer aangezien en raakt gewond tijdens een achtervolging.

In de stromende regen vindt Frans de zuil met de kattekop, het wapen van Grisenstijn. Het bos ten zuiden van Ruurlo, ter hoogte van Mollendiek. De zuil en het hek waren decorstukken. De locatie is nog herkenbaar aan de opvallende boom.

Nadat hij zijn enkel heeft verzwikt brengen Roberto en Jan Toereloer (Joost Prinsen) Frans naar juffrouw Rosmarijn. Opnieuw Het Halt 1 in Gelselaar.

Tante Willemijn gaat naar de school om de kinderen te vertellen waarom meester Frans niet op school is. Opnieuw Openbare Lagere School in Markvelde.

Roberto brengt Frans op zijn brommer naar de zevensprong. Een zijweggetje ter hoogte van Zelhemseweg 1 in Ruurlo.

Deel 7 De zevende weg

Roberto laat Frans zien waar de verborgen, zevende weg is die naar Het Trappenhuis leidt. In het kasteel maakt hij kennis met graaf Grisenstijn.

Frans is door Roberto via de zevende weg naar de ingang van Het Trappenhuis gebracht. Hij ziet hoe Jan Toereloer met zijn koets aankomt. Het kasteelhek, ook een decor, stond aan bospad De Kwekerij, vlakbij de kruising met Karsendiek in Ruurlo.

De koets arriveert in het donker bij Het Trappenhuis. Kasteel Ruurlo, Vordenseweg 2 in Ruurlo. Ten tijde van de opnamen stond het kasteel leeg, nadat het sinds de 15e eeuw eigendom was geweest van de familie Van Heeckeren. Tussen 1984 en 2005 deed het kasteel dienst als gemeentehuis. Na een renovatie werd het in 2017 heropend als een vestiging van Museum MORE. De foto's zijn gemaakt op 16 juli 2021.

Aan het begin van de avond komen Maarten en Marjan Roberto op zijn brommer tegen. Wilhelminastraat 28 en 30 in Neede.

Er werden ook binnenopnamen in kasteel Ruurlo gemaakt, alleen de feestzaal van Gregorius is een decor en stond in de Cinetone Studio's, Duivendrechtsekade 85 in Amsterdam.

Deel 8 Geert-Jan Grisenstijn

Frans is aangenomen als privéleraar voor Geert-Jan Grisenstijn, het neefje van de graaf.

De kinderen brengen Frans naar de ingang van het kasteel waar het hek wordt opengemaakt door Berend (Ger van der Grijn). Opnieuw bospad De Kwekerij, nu bij daglicht.

Frans wandelt door de gangen van het kasteel op zijn eerste lesdag. De gang verbindt de zalen 1, 3, 4 en 5 van het huidige museum. De foto's zijn gemaakt op 16 juli 2021.

De lessen worden gegeven in de bibliotheek, nu zaal 5.

Huishoudster Selina (Mela Soesman) brengt thee in de rococokamer, de werkkamer van de graaf; nu zaal 2.

Deel 9 Zoeken

Op zoek naar de schat vinden Frans en Geert-Jan achter een muur een geheime gang.

Frans is op het kasteel blijven slapen, de volgende ochtend ontbijt hij met de graaf (Ferd Hugas) en Geert-Jan (Czeslaw de Wijs). De eetzaal is nu zaal 3 van het museum.

Frans en Geert-Jan doorzoeken de zolder van het kasteel. De zolder maakt geen deel uit van de expositieruimtes van het museum.

Frans gaat met de bus terug naar het dorp en stapt uit bij café ’t Dorstige Hert. Opnieuw Spalstraat 3 in Hengelo.

Frans arriveert bij het kasteel voor de volgende les. Opnieuw de ingang van kasteel Ruurlo, nu bij daglicht.

In de rococokamer heeft Geert-Jan een plattegrond van Het Trappenhuis gevonden. Opnieuw zaal 2 van het museum. De foto is gemaakt op 16 juli 2021.

In de keuken van het kasteel vinden Frans en Geert-Jan de geheime doorgang. Hier worden nu documentaires vertoond.

Deel 10 De gouden sleutel

Iwan, de kat van Geert-Jan, vindt een doosje met een gouden sleutel die op de schatkist zou passen.

De kinderen fietsen vanaf school naar juffrouw Rosmarijn. Oude Deldensestraat in Markvelde.

Als Frans bij het kasteel aankomt voor de volgende les zit Geert-Jan bovenop het dak. Oostzijde van kasteel Ruurlo, hier bevindt zich nu de hoofdingang met de glazen brug. De foto is gemaakt op 16 juli 2021.

Deel 11 Verjaardagsplannen

Geert-Jan is bijna jarig maar mag van de graaf geen feestje geven. De leden van het complot en de kinderen trekken zich daar niets van aan.

Als Frans een cadeau voor Geert-Jan gaat kopen komt hij Roberto tegen. Hij loopt van de Borculoseweg naar de kruising met Rapenburg, Ruwenhofstraat en Oudestraat in Neede.

Frans koopt een strooien hoed voor Geert-Jan. Oudestraat 80 in Neede. Op dit adres is nu feestwinkel La Serpentina gevestigd.

Deel 12 Groenhaar

Door het poeder van meneer Thomtidom wordt Frans in het kasteel wakker met groengekleurd haar. Als de graaf dit ontdekt wordt hij ontslagen.

De slaapkamer waar Frans logeert in het kasteel is nu zaal 6 van het museum.

Maarten, Marjan, Kees, Joke en Els gaan bij Roberto langs. Nieuwstraat 43 in Neede.

Nadat hij is ontslagen verlaat Frans het kasteel. Op de achtergrond is het koetshuis te zien.

Deel 13 De schat

Frans gaat terug naar Het Trappenhuis maar wordt gevangen gezet door de graaf. Ondertussen arriveren de gasten van Geert-Jan om zijn verjaardag te vieren.

Frans is naar het kasteel teruggegaan en gaat via een roeiboot en een ladder naar binnen. De foto is gemaakt op 16 juli 2021.

De kinderen wandelen naar het kasteel. Wiersseweg in Ruurlo. De boerderij die ze passeren is nummer 43.

Rolverdeling De begintitels vermelden de namen van de acteurs en één kat die in de aflevering te zien zijn met de naam van het personage, al zijn deze gegevens niet altijd compleet. Van de acteurs die niet in alle afleveringen te zien zijn staat tussen haakjes in welk deel ze meedoen.

Frans van der Steg - Peter Bos
Maarten - Martijn Nieuwerf
Marjan - Jeanique de Ridder
Tante Willemijn Bakker - Kitty Janssen (deel 1 tot en met 4, 6, 8, 11 en 13)
Koetsier Jan Toereloer - Joost Prinsen (deel 1 en 2, 4 tot en met 8, 11 tot en met 13)
Kees - Floris Kippens (deel 1 tot en met 6, 8 tot en met 13)
Joke - Miranda van der Meer (deel 1 tot en met 6, 8 tot en met 13)
Els - Petra Waayer (deel 1 tot en met 6, 8 tot en met 13)
Schoolklas - Kinderen van de Openbare Lagere School uit Markvelde (deel 1 en 2, 4 en 5, 8 tot en met 13)
Roberto / Brozem - Bart Gabriëlse (deel 2 tot en met 13)
Jan Thomtidom - Cor van Rijn (deel 2 tot en met 6, 9, 11 tot en met 13)
Waard - Con Meyer (deel 2 en 9)
Patatverkoper - Tim Beekman (deel 2)
Juffrouw Rosmarijn - Marijke Merckens (deel 4 tot en met 7, 10, 11 en 13)
Manus - Nico Schaap (deel 6 tot en met 13)
Graaf Gradus Grisenstijn - Ferd Hugas (deel 7 tot en met 13)
Selina - Mela Soesman (deel 7 tot en met 13)
Geert-Jan Grisenstijn - Czeslaw de Wijs (deel 7 tot en met 13)
Berend - Ger van der Grijn (deel 8, 12 en 13)
Iwan - Helix (deel 9, 10 en 12)

Trivia

De opnamen vonden plaats van 13 april tot en met 12 september 1981. Alle opnamen werden op locatie in de Achterhoek en Twente gemaakt, met uitzondering van de feestzaal in het kasteel.
Oorspronkelijk was kasteel Schaloen in Schin op Geul, dat destijds leegstond, uitgekozen als Het Trappenhuis. Omdat de omgeving, het heuvelachtige Zuid-Limburg, te weinig op een typisch Nederlands landschap leek werd uiteindelijk voor Ruurlo gekozen.
Tonke Dragt bezocht kasteel Ruurlo tijdens de opnamen.
Peter Bos heeft geen rood haar en moest het voor de serie laten verven.
In het programma De Geschiedenisbus van Omroep Gelderland was op 12 december 2005 een 20 minuten durende reportage te zien waarin presentatrice Marlies Claassen met Karst van der Meulen teruggaat naar locaties in Ruurlo. De uitzending kan worden teruggekeken op YouTube.
Behalve in Nederland is de serie ook uitgezonden in Duitsland (Das Geheimnis des Siebten Weges), Italië (Il Mistero della Settima Strada), Finland (Seitsemännen Tien Salaisuus) en Hongarije (A Hetedik út Titka).

Uitgaven

De serie is meerdere keren op dvd uitgebracht in Nederland en Duitsland.